Libros ( La Casta )

O CHOIO DA CASTA POLÍTICA EN ESPAÑA



Co mesmo título do libro que o ano pasado conmocionou Italia, o xornalista Daniel Montero publica «La Casta». Recolle, sen piedade, en 280 páxinas, os privilexios dos profesionais da política, nun momento moi delicado polo escándalo social do caso Gürtel.

O hinduismo considera que os seres humanos foron creados con distintas partes dunha divindade chamada Brahma. Os sacerdotes saíron da súa boca. Os comerciantes, das súas cadeiras. Os escravos, dos seus pés. E os políticos, dos ombreiros da deidad xunto cos guerreiros. Esta lenda -descrita nun texto do século III a.C. chamado As leis de Manu- é a base do sistema de castas que impera na India. Alí, a pertenza a unha casta define o status social do individuo, as súas posibilidades de traballo e ata con quen se ten que casar. E non é posible ascender na escala social. Só os nados nas castas superiores poden gozar dos mellores privilexios.

Vinte e cinco séculos despois, a analoxía segue viva para entender o funcionamento da clase política española: un grupo pechado, homoxéneo e onde os herdeiros teñen moito camiño percorrido. Basta ollar polos despachos de europarlamentarios españois en Estrasburgo para atopar probas xenealóxicas: un fillo de Alfonso Guerra, un cuñado de Aznar... Si, agora son fillos, sobriños, netos ou coñecidos dos históricos do PP e do PSOE os que fan de escudeiros da casta en Europa. O Parlamento Europeo pasou de cemiterio de elefantes a campo de adestramento. As oficinas do hemiciclo son agora un lugar onde os herdeiros do trono electoral, forxan contactos e curten as súas esporas. Son A Casta.

Co mesmo título que o libro que o ano pasado conmocionou a vida política italiana, sacando as cores a quen viven da cousa pública, o xornalista Daniel Montero mete o bisturí no patio local. Tampouco cheira ben aquí. Nas 286 páxinas de La Casta. O incrible choio de ser político en España, Montero lanza cortantes preguntas (Que futuro ten un país onde as case 80.000 persoas que forman a clase política están envolvidas nun veo informativo sobre o malgasto dos seus privilexios?) e ofrece respostas e datos precisos. Gürtel é só un epígrafe nesta crispante historia.

1.- Co que gaña Rajoy nun mes, unha pensionista con catro fillos vive durante dous anos e medio.
2.- Tal é o descontrol, que en España non hai nin unha soa institución que coñeza cantos políticos cobran do Estado.
3.- Un español ten unha pensión máxima de 32.000 euros anuais, pero os políticos teñen dereito a pensións vitalicias moi superiores. 74.000 euros no caso dos primeiros espadas da Casta. Ademais estas pensións non son incompatibles con outros soldos da Administración ou con outras actividades económicas. Un deputado ou senador ten que estar só sete anos no cargo para optar á pensión máxima (32.000 euros), mentres que un traballador autónomo ou por conta allea necesita 35 anos cotizados.
4.- A retención das nóminas de deputados e senadores é só do 4,5%
5.- Sabía vostede que paga do seu peto as multas que a DXT impón aos políticos? E que ademais as paga con recarga?
6.- Viaxes innecesarias? Unha comisión do Congreso pide permiso para que 60 deputados viaxen catro días a Canarias a estudar o cultivo do plátano.
7.- Zapatero é o único presidente da UE que carga os seus gastos vacacionais aos orzamentos estatais. Viaxa con 100 persoas durante tres semanas.

AZNAR, JOSÉ MARÍA: é o único ex presidente do Goberno que solicitou o soldo vitalicio que supón sentar no Consello de Estado: 74.000 euros anuais. Nómina que pretendía sumar á de executivo do magnate da prensa Rupert Murdoch. Denegáronllo pero saíulle rendible. Aznar renunciou por un soldo de 220.000 euros ao ano, tres veces máis do que cobraba como conselleiro de Estado. [Resulta difícil cifrar, como no caso doutros ex presidentes, canto diñeiro suman as súas actividades privadas e públicas].

ABSENTISMO: non existen datos oficiais sobre a falta ao traballo dos políticos ou polo menos non se fixeron públicos.

AVIÓNS: os deputados poden utilizar ao seu antollo con cargo ás arcas do Estado avións, trens ou barcos. Dispón de 5.000.000 de euros ao ano para viaxes.

BONO, JOSÉ: entre soldo e complementos, o presidente do Congreso cobra 13.856 euros ao mes: 3.126 por deputado, 3.605 como complemento, 3.915 para gastos de representación e 3.210 de libre disposición. As dúas últimas partidas suman máis de 6.000 euros mensuais para comidas, agasallos e actos de protocolo. Todo este diñeiro sen contar as indemnizacións previstas por lei para sufragar «gastos que sexan indispensables para o exercicio da súa función».

BOTELLA, JOSÉ: o cuñado de José María Aznar foi fichado en Bruxelas, desde as oficinas do PP nesa capital. No tribunal que o examinou para funcionario estaba un membro determinante, Gerardo Galeote, que presidía a delegación popular en Europa. En menos de dous anos o irmán de Ana Botella blindóuse cun soldo europeo para toda a vida.

CALDERA, JESÚS: o ex ministro de Traballo e Asuntos Sociais recibe 6.319 euros mensuais polo seu escano na cámara baixa, onde redondea o seu soldo como vocal da Deputación Permanente e presidente dunha comisión. Cando era ministro subiu o salario mínimo a 600 euros. Catro anos despois, o seu soldo é 10 veces superior a esa cifra, que recibe simplemente por non abrir a boca. Caldera non presentou nin unha soa iniciativa nin interveu no Congreso desde que comezou a actual lexislatura. Ao final, cobrará en 2009 máis de 120.000 euros polos servizos prestados.

CARGOS: hai 8.112 alcaldes, 65.896 concelleiros, 1.206 parlamentarios autonómicos, 1.031 deputados provinciais, 650 deputados e senadores, 139 responsables de Cabildos e Consellos insulares e 13 conselleiros do Val de Arán.

CASTIGO: nunca se sancionou a ningún membro da Casta por incumprir o Código do Bo Goberno, que se supón que controla as boas prácticas do Executivo.

COCHES: o luxo de moitos dirixentes autonómicos lévalles a sentar as súas posadeiras en automóbiles de máis de 100.000 euros. Gallardón, o alcalde de Madrid, móvese nun Audi A8 de 591.624 euros. Foi contratado en arrendamento ata 2011, así que o alcalde gasta 150.000 euros ao ano do peto dos seus cidadáns para moverse pola cidade e arredores. Catorce dos 17 presidentes autonómicos usan Audi. O valenciano Francisco Camps ten varios á súa disposición (esa comunidade dispón de 200 vehículos para os seus altos cargos, a maioría deles Volvo S80, de 40.000 euros), o mesmo que sucedía con Chaves en Andalucía, cuxo Goberno conta con 234 coches oficiais.

CHAVES, MANUEL: cobra ao ano 81.155 euros por ser ministro máis unha indemnización de 46.000 ao ano por abandonar a presidencia de Andalucía. Ou sexa, 127.155 euros anuais. Dous soldos do Estado compatibles só para altos cargos. Para os demais españois está prohibido por lei.

MALGASTO: o Congreso gasta cada ano 160.000 euros en agasallos do Nadal. 11.000 cargos públicos reciben obsequios por esas datas, un gasto que suma ao ano 2.200.000 euros.

DÉBEDAS: cada español debe aos bancos 566 euros pola débeda dos concellos.

DESCONTROL: é tal na administración de fondos públicos que en España non hai nin unha soa institución que coñeza cantos políticos cobran do Estado.

DIETAS: os parlamentarios que non viven en Madrid reciben, ademais do soldo, outros 1.823 euros ao mes polos seus supostos gastos de manutención e aloxamento. Os locais, 870 para gastos, libres de impostos. A suma destes sinxelos complementos supera o soldo de 12 millóns de cidadáns. Ademais, cobran 150 euros cada día se saen ao estranxeiro, e 120 se viaxan polo país.

ENCHUFADOS: ata fai tres meses, cada eurodiputado dispuña de 17.140 euros ao mes para contratar a familiares. O ex presidente do PP de Cataluña e vicepresidente da cámara europea, Afasto Vidal-Quadras, puxo en nómina como secretario en Bruxelas a Albert Fortes, irmán da súa esposa. E o eurodiputado cacereño do PP, Felipe Camisón (falecido en maio de 2009) contratou ao seu cónxuxe como asistente, do mesmo xeito que fixo a tamén deputada popular Cristina Gutiérrez-Cortines coa súa filla. E o mesmo fixo o socialista Enrique Barón coa filla dun militante afín. [Na actualidade, os familiares directos foron eliminados dos persoais dos deputados españois. Con todo, os parentes de sangue foron substituídos por persoal próximo ao partido].

FUNDACIÓNS: 52 políticos nacionais ocupan cargos en 74 fundacións distintas: 31 polo PSOE, 28 polo PP e 4 polo resto de grupos. A conservadora Soidade Becerril parece a máis activa: é membro do padroado de seis fundacións. Non todas teñen un marcado carácter político.

GUERRA REINA, ALFONSO: fillo do ex vicepresidente do Goberno, Alfonso Guerra. Foi elixido a dedo como asistente do vicepresidente do Parlamento Europeo, o socialista Miguel Anxo Martínez. Máis de 140 millóns ao ano vanse en soldos de 1.200 recomendados. Con ese diñeiro poderíanse manter os servizos dunha cidade española de 115.000 habitantes durante un ano.

FACENDA: a retención das nóminas dos deputados e senadores é só do 4,5%.

HORAS EXTRAS: en 2008 o Goberno da Rioxa pagou 200.000 euros extras aos seus condutores. Realizaron 870.182 quilómetros, uns 2.300 ao día, o suficiente para cruzar tres veces España deste a oeste. Un gasto curioso xa que é a comunidade máis pequena do país e que a súa poboación é inferior á de calquera cidade dormitorio de Madrid. O uso de coches oficiais para asuntos particulares é unha práctica tan común como soterrada.

IBARRETXE, JUAN JOSÉ: o ex lehendakari do Goberno vasco recibe uns 45.000 euros ao ano, a metade do que ingresaba cando era presidente. E cobrarao para sempre, igual que todos os membros do seu executivo. Este tipo de xubilacións están moi por encima do límite legal para o resto dos españois, que non poden cobrar máis de 32.000 euros anuais, por moito que coticen toda a súa vida.

IMPOSTOS: un cidadán, por exemplo, de Madrid sustenta cos seus impostos o salario de 27 concelleiros, 120 parlamentarios da Asemblea madrileña, 264 senadores, 350 deputados nacionais e 54 do Parlamento Europeo. En total, 815 cargos electos cun soldo base que supera os 3.000 euros. E sen contar os postos de confianza que arrastra cada un.

XUBILADO DE OURO: tras abandonar o FMI, Rodrigo Rato regresou a España cunha pensión vitalicia de 80.000 dólares anuais. Sumados ao soldo de ex ministro, en 2006 percibía 37.070 euros mensuais. [Un español necesita cotizar polo menos 35 anos, 15 coa base máis alta, para poder cobrar a xubilación máxima de 32.000 euros ao ano].

MARISCADAS: non hai límite legal para as comidas de representación dos políticos españois. Tampouco hai fiscalización previa á hora de comprar xamón, champaña ou puros de alta cava. Exemplo descontrol é o socialista valenciano Vicent Costa. Acababa de perder as eleccións municipais a favor do PP, pero seguía sendo alcalde en funcións. E como tal gastouse case 500 euros do diñeiro público en gambas, lagostinos, lagosta, navallas, xamón e caldereta. Unha boa despedida.

MÓBILES: os senadores contan con 1,7 millóns de euros ao ano para gastos de teléfono. O concello de San Lúcar de Barrameda tiña 270 dados de alta. Entre os servizos que pagou figuran descargas de xogos, chamadas a Cuba e a varias liñas eróticas.

MULTAS: sabía vostede que paga do seu peto as multas que a DXT impón aos políticos? E que ademais as paga con recarga?

MOROSOS: os membros da Casta investiron 66,6 millóns de euros na celebración das eleccións xeral de 2008. Dese diñeiro, 44 millóns foron prestados por bancos españois para financiar campañas publicitarias megalógamas. As mesmas entidades que ese ano de crise embargou as casas a 60.000 familias por falta de liquidez. 180.000 persoas quedaron sen teito. Con todo, os partidos da Casta deben aos bancos 144,8 millóns de euros.

NEGOCIOS: só o 33% dos deputados do Congreso dedícase en exclusiva ao seu labor político. O resto engorda as súas contas correntes coa participación en empresas privadas, fundacións e colaboracións varias. Algúns, como o deputado do PP Miguel Anxo Cortés, aglutinan ata 12 actividades extraparlamentarias.

NÓMINAS: os soldos dos políticos electos (80.000 membros da Casta, que encherían un estadio como o do Real Madrid) custan aos cidadáns uns 720 millóns de euros ao ano, máis que o orzamento anual de toda a rede ferroviaria, tres veces superior ao diñeiro dedicado a coidar o patrimonio nacional e 60 veces máis que o que gasta o país en saúde bucodental para xóvenes.

OCULTISMO: non hai datos oficiais sobre o número de políticos que cobran do Estado. O alcalde de Barcelona -o mellor pagado do país- ten un salario de 177.398 euros brutos anuais. Máis que un ministro, que leva a casa 74.000 ao ano.

PAJÍN, LEIRE: en 2000 coroouse como a deputada máis nova de España. Oito anos despois, con 33 de idade, xa ten dereito a unha indemnización de 85.000 euros anuais do Estado. Recibe 5.500 euros ao mes polo seu traballo á fronte do PSOE, ten dereito ao 80% do seu soldo como ex secretaria de Estado de Cooperación, 103.000 euros anuais con todos os complementos, ao que hai que sumar 3.126 como senadora.

PLÁTANO CANARIO: 60 deputados, todos eles da comisión de Medio Ambiente, Agricultura e Pesca, pediron en abril irse á Palma. Obxectivo: estudar o cultivo do plátano. Tal e como soa. Con toda naturalidade, facendo caso omiso á crise. Se a obscena petición prospera, as súas señorías embolsáronse 24.000 euros en dietas por catro días.

PUJOL, JORDI: cobrará 76.800 euros ao ano como ex presidente de Cataluña ata 2014. E despois unha pensión de 57.600 euros durante o resto da súa vida. [O ex ministro socialista Javier Solana podería cobrar polo menos tres pensións vitalicias].

PENSIÓN DE ESCÁNDALO: os ex ministros manteñen durante dous anos unha pensión por cesamento de 58.000 euros anuais, cifra seis veces superior á pensión media española. Na actualidade, catro ex ministros compatibilizan ese diñeiro co soldo de deputado: José Antonio Alonso, Fernández Bermejo, María Antonia Trujillo e Jesús Caldera.

PROSTITUTAS: o concelleiro de Palma de Mallorca, Rodrigo de Santos, gastou máis de 50.000 euros en prostitutos e bares de ambiente. En Estepona, varios membros municipais están sendo investigados por cobrar 42.000 euros a unha rede investigada pola Audiencia Nacional para abrir un local de alterne. En 2002, o ex alcalde de Dores (Alacante) foi condeado a seis meses de prisión por abonar a factura dun local de alterne, ao que acudiu con sete comensais.

RAJOY, MARIANO: embólsase cada mes 8.996 euros (sen contar outros complementos): 3.126 por ser deputado, 870 para aloxamento (máis que o salario mínimo) e 5.000 como presidente do PP. Co que gaña nun mes, unha pensionista con catro fillos vive durante dous anos e medio.

AGASALLOS: non hai unha lei concreta sobre os obsequios que poden aceptar ou non os políticos. En EEUU, por exemplo, pasan ao Estado. Condolezza Rice recibiu o ano pasado nas súas viaxes oficiais xoias por valor de 360.000 euros. Aquí ninguén ten obrigación de declaralos. Pódense quedar con eles. Sen máis.

SOLBES, PEDRO: tras deixar a política en abril de 2009, o ex ministro de Economía atopouse cun retiro duns 12.000 euros mensuais (unha pensión de 2.725 euros por ser funcionario, a súa pensión vitalicia como ex comisario europeo e outros 5.700 ao mes como compensación, durante dous anos, por ex ministro). A Solbes, pois, esperáballe unha xubilación cinco veces maior que a de calquera español.

SEGREDOS: o escurantismo sobre os gastos chega ao absurdo. O Parlamento Europeo conta cunha Oficina de Loita Contra a Fraude (OLAF, pola súa siglas en inglés). Con todo, os seus informes son confidenciais e o seu contido completo só é coñecido polos parlamentarios. Os votantes poden saber das boas accións dos políticos, pero só A Casta coñece datos sobre a fraude.

SEN LÍMITES: cada parlamento autonómico, deputación ou concello fixa o soldo dos seus cargos electos sen límite nin baremo algún. José Bolarín, alcalde de Ulea (Murcia), con 900 habitantes, cobra uns 4.000 euros. O de Ricote, cerca do pobo anterior, leva 40.000 ao ano nunha poboación que non alcanza os 1.300 veciños. E a alcaldesa de Marbella, Marisol Yagüe, cobraba máis que o presidente do Goberno: 84.462 euros ao ano nun concello que estaba en bancarrota.

TAXIS: a comodidade das súas señorías para facer o seu traballo é tal que o Congreso regala aos que non dispón de coche propio un cartón personalizado cun saldo de 250 mensuais para que viaxen en taxi por Madrid.

VACACIÓNS: Zapatero é o único presidente da UE que carga as súas vacacións ás arcas públicas. Con el van máis de 100 persoas (escoltas, gardas civís, asesores...). Cobran unha media de 80 euros de dieta diaria, 8.000 euros por xornada só por este concepto. Se pasa tres semanas en Lanzarote, cústalle ao Estado 160.000 euros en dietas. A iso hai que sumar avión, desprazamentos, gasolina, manutención... Ao final, 200.000 euros en vacacións.

Con todo isto,salta á vista que a crise témola os cidadáns,non os gobernantes.